Phố phường Hà nội xưa – Hoàng Đạo Thúy

Sách được đặt tại: Thư viện trung học

Tác giả: Hoàng Đạo Thúy

Nhà XB: Kim Đồng

Năm XB: 2024.

Nhà văn hóa, nhà hoạt động xã hội Hoàng Đạo Thúy xuất thân trong một gia đình khoa bảng. Cha của ông – Hoàng Đạo Thành là quan triều đình nhà Nguyễn. Hai cha con đều được lấy tên đặt cho đường phố Hà Nội. Anh trai của ông là cử nhân Hoàng Đạo Phương, một thương gia giàu có ở Hà Nội ngày xưa. Chị gái ông là nữ sĩ Hoàng Thị Uyển, tức bà Cả Mọc, Hội trưởng Hội Tế sinh Bắc Việt. Chính bởi thế, Hoàng Đạo Thúy có một tình yêu đặc biệt với phố phường Hà Nội, nơi ông sinh ra và lớn lên.

Những hiểu biết, cảm xúc, ghi chép và cảm nhận của ông về phố phường Hà Nội xưa được tập hợp trong cuốn sách “Phố phường Hà Nội xưa” chắc chắn sẽ đem đến cho bạn đọc những thông tin thú vị qua góc nhìn Hoàng Đạo Thúy. Cuốn sách đưa người đọc về với cảnh sắc, con người và hoạt động của phố phường Hà Nội từ thưở hình thành mảnh đất Thăng Long. Vẫn những câu chuyện lịch sử ấy, nhưng qua cách hành văn dẫn giải mộc mạc, người đọc nào cũng thấy cuốn hút.

“Dạo một chút qua Hồ Tây, nơi xưa kia là rừng lim dày đặc, quán Trấn Võ được dựng lên để trấn yểm tinh cáo 9 đuôi. Rẽ xuống Bưởi có rừng bàng, nuôi người làng Trích Sài – tức là Hái Củi. Để từ đó mà đi hết 13 trại, 61 phường của đất Thăng Long. Hình dung một chút để thấy tháp Báo Thiên 12 tầng bên Hồ Gươm. Cái náo nhiệt của phố Hàng Đàn, Hàng Hòm, Hàng Trống, Hàng Kèn phía Đông Nam, nhưng phía bờ Đông hồ Gươm lại toàn là ruộng dâu hiu quạnh. Lịch sử từng làng nghề, phố nghề được thong thả kể: Phố Hàng Gai không bán gai, thừng mà bán sách. Song cũng có những phố hàng hóa gắn liền với cái tên như phố Hàng Nón, Hàng Điếu, Hàng Hòm”.

Ông viết: “Làm nên những phố thị náo nhiệt là những người Thăng Long nho nhã, khéo léo, cần cù. Những ông đồ, những bác thợ gò, những chị gánh sách. Có ai đi qua phố Hàng Đào, để mà thấy biểu tượng của người Hà Thành thanh lịch. Hàng Đào gốc là nơi nhuộm màu đỏ, cho đủ thứ vải vóc, lụa là. Con người Hàng Đào tiếng là hào nhoáng, kiểu cách. Các cô Hàng Đào được nhiều thanh niên để ý, vì cô nào cũng ăn mặc đẹp đẽ cả. Bởi các cô con nhà buôn rất giàu, quan rất to. Nhưng đi sâu vào một tí, khách xa sẽ được chỉ dẫn, lại có một số lớn bà và cô làm thuê. Có những gia đình rất đạm bạc, ông dạy học, bà mở cửa hàng nhỏ. Không nói thách, không nói dối khách hàng, vì vậy mà được bà con tin cậy”.

Phố phường Hà Nội xưa vừa ghi lại sâu sắc những dấu ấn văn hóa vừa thể hiện rõ nét sự phát đạt tinh vi của các ngành nghề. Hàng nào thức ấy. Phố Hàng Nón, bạt ngàn các kiểu: nón “cu ly”, “nhị thôn”, “ba tầm”, “quai thao”, nón “tu lờ”, lông trắng, lông cò, chóp bạc, bông bèo vàng … Phố Hàng Bạc, đủ các loại đồ bạc từ thô sơ đến tinh xảo. Phố Hàng Đồng, các vật dụng đúc bằng đồng…

Nhưng thật lạ, sao không có phố Hàng Sách nhỉ? Hóa ra sách bán ở phố Hàng Gai, còn mua dây gai, thì đến phố Bát Đàn. Lại nữa, đã có phố Hàng Vải bán các loại vải lụa, vải thâm … sao phải thêm phố Hàng Đào bán lụa hồng, lụa đỏ? Những trang viết của nhà văn hóa Hoàng Đạo Thúy sẽ giúp bạn hiểu thấu một Hà Nội khoan hòa, thanh nhã, “ghét lòe loẹt mà thích diểm dắn”, qua những con phố “Hàng Gai phong nhã, Hàng Đào hào hoa” …

Với “Phố phường Hà Nội xưa”, nhà văn hóa Hoàng Đạo Thúy đã kể lại thật sâu sắc văn hóa phong tục của mảnh đất kinh thành. Ông coi đó là những vật liệu quý để rèn đúc con người ngày mai. Bây giờ đây, khi chính người Hà Nội đôi lúc còn cảm thấy lạ lẫm với thành phố, với con người nơi mình đang sống thì những trang viết khúc triết, đầy hoài niệm của Hoàng Đạo Thúy lại càng thêm cần thiết: chúng tái hiện một Hà Nội khác, thâm trầm và sâu lắng hơn trong những căn rễ văn hóa chưa hẳn đã phôi phai…

Đôi nét về Hoàng Đạo Thúy

Sinh (1900 – 1994) là nhà giáo dục, nhà biên khảo, nhà hoạt động văn hóa xã hội nổi tiếng ở Việt Nam. Ông sinh ra trong một gia đình nhà Nho ở làng Kim Lũ, xã Đại Kim, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Ông học trường Bưởi, tốt nghiệp Thành chung, sau đó dạy học và tích cực tham gia các phong trào cứu tế xã hội, truyền bá quốc ngữ và là thủ lĩnh của phong trào Hướng đạo sinh Việt Nam. Sau năm 1945, ông gia nhập quân đội và lần lượt đảm đương nhiều chức vụ quan trọng trong chính quyền đương thời cho đến khi về hưu.

Hoàng Đạo Thúy hoạt động trên nhiều lĩnh vực khác nhau và trong lĩnh vực nào cũng để lại những dấu ấn đặc biệt. Ông đã viết nhiều tác phẩm về giáo dục, xã hội, chính trị, quân sự, lịch sử, văn hóa, đặc biệt là những tác phẩm nghiên cứu lịch sử văn hóa Hà Nội. Ông được mệnh danh là nhà Hà Nội học hàng đầu của Việt Nam.

Xuất thân trong một gia đình nhà Nho yêu nước tại làng Kim Lũ, huyện Thanh Trì, Hà Nội; học Trường Bưởi, tốt nghiệp Thành chung, sau đó dạy học tại Trường Tiểu học Sinh Từ; là thủ lĩnh phong trào Hướng đạo sinh Việt Nam tại Bắc Kỳ; giữ nhiều chức vụ quan trọng trong quân đội và là đại biểu Quốc hội khóa 1, 2…

Ông làm báo, viết văn, nhưng chuyên tâm nhất là khảo cứu. Ông đặc biệt ưa thích tìm hiểu và giới thiệu vẻ đẹp đất nước. Các tác phẩm Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội, Người và cảnh Hà Nội, Đi thăm đất nước ta, Phố phường Hà Nội xưa… đã cung cấp nguồn tư liệu lớn, quý báu về lịch sử, địa lý và văn hóa nước ta. Với nhiều cuốn được nhận giải thưởng của Hà Nội, Hoàng Đạo Thúy đã trở thành một trong những nhà Hà Nội học tâm huyết nhất.

CÁC TÁC PHẨM CHÍNH:

• Hướng đạo sinh (1929)
• Bác Hai Bền (1941)
• Trai nước Nam làm gì? (1943)
• Nghề thầy (1944)
• Sát Thát (1958)
• Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội (1969)
• Phố phường Hà Nội xưa (1974)
• Người và cảnh Hà Nội (1982)
• Đi thăm đất nước ta (1978)
• Đất nước ta (Chủ biên, 1989)
• Hà Nội thanh lịch (1996)