Chiến tranh không có một khuôn mặt phụ nữ – Svetlana Alexievich
Sách được đặt tại: Thư viện trung học
Tác giả: Svetlana Alexievich
Dịch: Nguyên Ngọc
Nxb: Hà Nội
Năm xb: 2018
Tái bản lần thứ 2
462tr.
Khổ: 21cm
ISBN: 9786045529171
Trong thập niên 1970, tác giả đã đi qua hơn 100 thành phố, thị trấn và các khu dân cư làng mạc, chuyện trò với hàng nghìn phụ nữ Liên Xô – những người đã tham gia cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của Nga. Trên mỗi chặng hành trình ấy, hàng trăm gương mặt phụ nữ lần lượt hiện ra. Họ kể cho người khác nhưng cũng là nhìn thẳng vào quá khứ của bản thân. Họ là một xạ thủ bắn tỉa, một y tá, chiến sĩ cáng thương, phi công, xạ thủ phòng không, lái xe, lính bộ binh…
Chuyện người nọ nối tiếp chuyện người kia, ký ức người này gối ký ức người khác, không ai giống ai nhưng kỳ lạ, chúng liền mạch và như là một câu chuyện không của riêng người nào. Tác giả có đề tên, chức vụ, công việc của từng nhân chứng nhưng rõ ràng khi đọc tác phẩm, người đọc cũng không còn quan tâm lắm đến danh tính bởi họ đã được định danh chung – phụ nữ. Như Svetlana Alexievich chia sẻ, sau khi nghe từng ấy câu chuyện, gặp gỡ từng ấy người, bà không còn nhớ cụ thể một gương mặt nào mà chỉ nghe thấy giọng nói của họ cất lên với sự trầm buồn khi nhớ về quá khứ.
Chiến tranh khi mang khuôn mặt phụ nữ sẽ không chỉ là sự bỡ ngỡ với mùi thuốc súng, là nỗi lo sợ khi đối diện chết chóc mà còn là những chuyện bản năng đàn bà. Phần con gái của họ bị dẹp bỏ từ những điều sơ đẳng nhất, để khoác lên mình những bộ quân phục đàn ông, mang súng, cắt đi bím tóc dài, không được làm điệu, thậm chí thiếu cả đồ lót. Đó còn là những nỗi thèm sống, thèm yêu, thèm được yên bình tận hưởng tiếng chim hót hay tiếng đồng lúa mì rì rào trong gió thay vì tiếng súng. Và cả nỗi thèm khát quê nhà.
Trong tác phẩm, ngoài những nhân chứng kể chuyện, người dẫn chuyện luôn đặt mình vào bối cảnh một cách cảm xúc, kết nối phụ nữ với nhau để họ chung một ký ức lớn về chiến tranh đầy đau đớn và đáng kinh sợ. Tác phẩm hoàn toàn có thể làm thành một bộ phim lay động người xem bằng sự thật và những xúc cảm con người nhất, về số phận của những người phụ nữ đi qua cuộc chiến.
