Chí Phèo – Nam Cao
Sách được đặt tại: Thư viện trung học
Tác giả: Nam Cao
Nxb: Văn học
Năm xb: 2014
228tr.
Khổ: 21cm
ISBN: 8935212322829
Truyện ngắn Chí Phèo, nguyên có tên là Cái lò gạch cũ; khi in thành sách lần đầu năm 1941, Nhà Xuất bản Đời mới – Hà Nội tự ý đổi tên là Đôi lứa xứng đôi. Đến khi in lại trong Tập Luống cày (do Hội Văn hóa cứu quốc xuất bản, Hà Nội, 1946), Nam Cao đặt lại tên là Chí Phèo.
Chí Phèo là một đứa trẻ mồ côi, bị bỏ rơi trong cái lò gạch cũ. Hết người này nuôi lại đến người khác nuôi, rồi cuối cùng trở thành anh canh điền cho nhà Bá Kiến, một tên địa chủ gian ác trong làng Vũ Đại. Vì ghen tuông và toan tính, Bá Kiến đẩy Chí vào tù. Sau 7-8 năm ở tù về, Chí đã biến thành một con người khác: hung dữ, liều lĩnh, suốt ngày say rượu và chuyên đi rạch mặt ăn vạ, trở thành “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”.
Trong cơn say, Chí Phèo gặp Thị Nở, một người đàn bà xấu xí, nghèo khổ, bị cả làng xa lánh. Tình cảm chân thành và bát cháo hành của Thị đã làm thức tỉnh phần người trong Chí. Anh bắt đầu khao khát được làm người lương thiện, muốn sống một cuộc đời bình thường, nhưng xã hội tàn nhẫn đã không cho anh cơ hội đó. Khi bị Thị Nở cự tuyệt do sự ngăn cản của bà cô, Chí rơi vào tuyệt vọng. Trong cơn đau đớn, anh uống rượu, đến nhà Bá Kiến để trả thù, rồi tự sát.
Truyện khép lại với bi kịch của một con người bị xã hội tước đoạt quyền làm người – bi kịch bị cự tuyệt quyền lương thiện.
“Chí Phèo” là một tác phẩm có giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc. Ngoài ra cũng rất mới mẻ bởi nghệ thuật ngôn ngữ đặc sắc của Nam Cao. Bằng ngôi thứ ba vô hình, biết tuốt, lời văn như kẻ đứng bên trong nhân vật, hoặc đứng kề nhân vật, khiến cho việc mô tả các biến động tâm lý nhân vật trở nên hết sức sinh động. Những cơn say của Chí Phèo, dòng suy nghĩ của Chí, sự chuyển hướng bất ngờ từ suy nghĩ sang hành động… Tất cả những mảnh vụn đều trở nên liền mạch, có lý, sáng tỏ và dễ hình dung.
Truyện “Chí Phèo” hầu như được giới nghiên cứu và giới mộ điệu nhất trí xem là một kiệt tác, đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của Nam Cao, đồng thời là kiệt tác đỉnh cao của văn xuôi tự sự Việt Nam những năm 1930 – 1945.
